Դանիել Վարուժան-Հացին երգը

Դանիել Վարուժանը (Դանիել Չպուգքյարյան) ծնվել է 1884թ.-ի ապրիլի 20-ին, մահացել է 1915թ.-ի  օգոստոսի 26-ին: Դանիել Վարուժանի ստեղծագործության էությունը եղավ գեղեցկության, ուժի ու աշխատանքի փառաբանության տարերքը։

Վարուժանի «Հացին Երգը» երգը շարքը հրապարակվել է նրա մահվանից տարիներ հետո`1921թ.-ին: Նա գրել է հացի արարման պատմությունը և գովերգել է հողագործի աշխատանքը:

Նրա «Հացին Երգը» շարքից, ես կարդացել եմ` «Հասուն արտ», «Հունձք կը ժողվեմ» բանաստեղծությունները և «Լուսին» բանաստեղծությունը, որը չի մտնում «Հացին Երգը» շարքի մեջ:

«Հասուն արտ» բանաստեղծության մեջ Վարուժանը նկարագրել է հասած արտը, այն նմանեցնելով բոցի, կրակի, ոսկեծուփ ծովի, ասում էր, որ կարծես արևը մտած լինի արտի մեջ:

«Արտս ոսկո՜ւն է...

Նման բոցերու,

Ցորենն է բռնկելԱռանց այրելու»։

Նա արտը համեմատում էր ոսկու և արևի հետ: Ոսկի ասելով նա նկատի ունի երկու իմաստ, մեկը`ցորենի գույնը, իսկ մյուսը` ցորենի տված հարստությունը: Կարդալուց հետո ինձ մի պահ թվաց, թե ես տեսել եմ այն ոսկեծուփ արտը, որը նա նկարագրում էր:

«Արտս ոսկո՜ւն է...

Մերթ ելնում հովից,

Մի դեղձանիկ թի՛ռ

Ոսկեծուփ ծովից»։

Իսկ «Լուսին» բանաստեղծության մեջ նա նկարագրում էր լուսինը: Նա ասում էր, որ գիշերվա խավարի մեջ լուսինը լուսավոր կետ էր:

«-Հյուղակներու խավարին

Կը տանեմ շողը լույսին»

Նա լուսինը համեմատել է արծաթի, գոհարի հետ: Բանաստեղծությունը կարդալիս թվում էր, թե լուսինն իմ առջև է և լուսավորում է ինձ:

«Գոհա՛ր լուսին, ո՞ւր կ’երթաս….

- Դույլերուն մեջ արծաթի

կը տանիմ կաթ հիվանդի»։

«Հունձք կը ժողվեմ» բանաստեղծության մեջ, նա նկարագրում էր գյուղացու աշխատանքը: նկարագրում  էր թե ինչպես է գյուղացին հնձում  արտը ու նաև նկարագրում էր արտը, որը նա հնձում է: Իմ կարծիքով, այս բանաստեղծության մեջ ամփոփված է «հացին երգը» շարքի իմաստը, որովհետև ես այս բանաստեղծության մեջ տեսա գյուղացու քրտնաջան աշխատանքը, տեսա ցորենի տված բարիքները:

Հունձք կժողվեմ մանգաղով,

-Լուսնակը յարս է –

Ակոս ակոս ման գալով:

-Սիրածս հարս է:-

Գլխեբաց եմ ու բոբիկ,

-Անո՛ւշ են հովեր-

Արտերուն մեջ թափառիկ:

-Մազե՛րն են ծովեր: